علت اختلاف اوقات شرعی در مناطق نزدیک بهم

چرا اذان صبح و ظهر كرمان بعد از اذان صبح و ظهر مشهد است ولي اذان مغرب كرمان قبل اذان مغرب مشهد است؟

براي پاسخ به اين سوال لازم است مشخص شود آيا طول روز در هر دو ثابت است يا نيست و ديگر اينكه شهرها در يك افق هستند يا خير؟ لذا بايد گفت زمين كه دور خورشيد مي‌گردد، در طول فصل‌هاي مختلف سال، طول روز و شب اختلاف پيدا مي‌كند كه به خاطر زماني است كه خورشيد در نيمكره شمالي زمين قرار دارد. در واقع گردش زمين در تابستان در نيمكره شمالي به دور خورشيد در طول شهرهايي كه طول جغرافيايي يكساني دارند، هر چه به سمت قطب شمال و شهرهاي شمالي مي رويم طول روز افزايش پيدا مي‌كند و هرچه به سمت جنوب حركت مي‌كنيم طول روز كمتر و در زمستان برعكس است لذا شهرهاي جنوبي‌تر طول روز كوتاهتر است بنابراين بايد اذان صبح آنها ديرتر و اذان مغرب آنها زودتر باشد.

علت ديگر محور زمين است؛ محور زمين در مدار گردش به دور خورشيد عمود نيست و يك ميل جغرافيايي داريم و يك ميل محور زمين كه 23 درجه است با توجه به تعريفي كه از طول روز داشتيم و شهرهايي كه در يك طول جغرافيايي قرار دارند؛ وقتي گردش زمين به دور خورشيد انجام شود و گردش وضعي وانتقالي انجام مي‌گيرد، شاهد هستيم كه شهرهايي كه انحراف آن به طرف خورشيد بيشتر است قاعدتاً بايد آفتاب زودتر طلوع كند. بخاطر اينكه اين ميل و انحرافي كه به طرف خورشيد دارد، زودتر از شهرهاي جنوبي آن بوجود مي‌آيد و نور خورشيد زودتر به آن مي‌رسد و طلوع آفتاب زودتر است. لذا در شهرهايي همچون كرمان و مشهد يا قم و تهران كه نزديك به هم هستند چون تهران شمالي‌تر از قم هست (عرض جغرافيايي) و به خاطر همان انحراف ميل محور زمين نسبت به مدار گردشي، خورشيد بايد زودتر به تهران بتابد. به همين خاطر اذان صبح تهران زودتر از قم مي باشد و براي اذان مغرب هم به اين دليل كه طول روز قم كمتر از تهران است و از طرف ديگر به دليل انحراف محور زمين اذان مغرب همزمان و با اختلاف جزئي است.